تعریف دیابت
دیابت بیماری ست که مشخصه ی آن بالا رفتن قندخون بیش از حد طبیعی بوده و به علت اختلال در عملکرد هورمون انسولین که تنظیم کننده ی قندخون است بوجود می آید.
انواع دیابت:
دیابت نوع یک (دیابت نوجوانان)
دیابت نوع دو(دیابت بزرگسالان)
دیابت بارداری
دیابت نوع یک :
در این نوع دیابت انسولین ساخته نمی شود و این افراد نیاز به انسولین دارند که نقطه ی اوج آن در دختران سنین 10 تا 12 سالگی و در پسران در سنین 12 تا 14 سالگی می باشد.
فاکتورهای خطر ابتلا به بیماری دیابت نوع دو کدامند؟
افزایش سن ،چاقی،سابقه ی خانوادگی دیابت،سابقه ی قبلی دیابت بارداری ،عدم تحرک جسمی،نژاد
دیابت بارداری:
این نوع دیابت در طی دوران بارداری شروع و با اتمام آن خاتمه می یابد. پیش بینی شده که در 4 درصد بارداریها دیابت رخ می دهد.این بیماری در سه ماهه دوم و سوم بارداری تشخیص داده می شود و علت آن را تغییرات هورمونی دوران بارداری می دانند.
40 درصد زنان دارای سابقه ی دیابت دوران بارداری در آینده ممکن است دچار دیابت نوع دو شوند.
مهمترین عوامل در پیشگیری و ایجاد تاخیر در پیشرفت بیماری دیابت:
1-اجرای برنامه ی غذایی صحیح
2-کنترل قند و چربی خون
3-داشتن وزن مناسب
4- ورزش
5- ترک سیگار
عواملی که باعث تشدید دیابت می شود:
1- استرس
به هنگام وارد شدن استرس سطح هورمون آدرنالین در خون افزایش یافته و افزایش این هورمون سبب افزایش سطح قند خون می شود.
2- رژیم غذایی نامناسب
3- عفونت ویروسی
4- و...
تغذیه در بیماران دیابتی:
امروزه مشخص شده یکی از راهکارهای کلیدی و موثر در بهبود و پیشگیری از عوارض دیابت تغذیه درمانی می باشد.
هدف از تغذیه درمانی:
در دیابت تسهیل کنترل گلوکز خون،کاهش مسائل جانبی این بیماری و جلوگیری از بروز بیماری های عصبی ،کلیوی،کاتاراکت(نوعی بیماری چشمی)می باشد.
اصول کلی تغذیه در بیماران دیابتی نوع یک:
- تامین انرژی کافی برای رشد مناسب در کودکان و نوجوانان
- حفظ وزن بدن در حد مطلوب
- هماهنگی بین غذای دریای و انسولین مصرفی
- نظم در وعده ها و میان وعده های غذایی
- پیشگیری و درمان عواقب حاد دیابت که در هنگام بیماری کوتاه مدت یا ورزش می تواند رخ دهد.
اصول کلی درمان تغذیه ای در دیابت نوع دو:
-کاهش کالری دریافتی به منظور کم کردن وزن اضافی در افراد چاق
-تعدیل مقدار چربی غذایی جهت کاهش وزن
-نظم در وعده ها و میان وعده ها
- حفظ لیپیدهای خون در حد طبیعی
توصیه های تغذیه ای جهت بیماران دیابتی:
1-محدودیت در مصرف قندهای ساده(شکر،عسل،مربا،کمپوت،آبمیوه و نوشابه ها)
2-از خوردن غذاهای شور (نظیر سوسیس،کالباس،همبرگر،تن ماهی و دیگر غذاهای آماده پرهیز شود.
3-از مصرف مواد غذایی چرب نظیر غذاهای سرخ شده ،انواع گوشت قرمز چرب،کله پاچه،پوست مرغ،لبنیات پرچرب،سس مایونز،بیسکوییت کرم دار و .. پرهیز شود.
4-مصرف میوه ها و سبزیجات به دلیل ترکیبات آنتی اکسیدان و فیبر
5-از مصرف سیب زمینی آب پز و پوره شده پرهیز شود.
6-روزانه یک عدد سیب با پوست مصرف شود.
7- حداقل دوبار در هفته از حبوبات مصرف شود.
8-مصرف روزانه 25 گرم سویا
9-مصرف ماهی جهت کاهش تری گلیسرید توصیه شده اما استفاده از روغن ماهی مورد تایید نیست.
10-مغزها به ویژه بادام زمینی به دلیل داشتن فیبر،اسیدهای چرب ضروری منبع خوبی جهت قند می باشد.
11-نان سفید و غلات پخته شده قند خون را بالا می برند.
12-سیر و پیاز به دلیل داشتن ترکیبات گلوکز دار موجب پایین آمدن قندخون می شود.
13-روش هایی چون بخارپز کردن،کبابی کردن،و تفت دادن برای پخت گوشت ها انتخاب شود.
فعالیت بدنی در بیماران دیابتی :
پیاده روی به مدت نیم ساعت حداقل پنج روز در هفته
ورزش و فعالیت بدنی باعث افزایش بهتر انسولین در بدن خواهد شد.
توجه:
آزمایش قندخون تنها راه تشخیص قطعی دیابت است.
زهرا زارعی-کارشناس بیماری های غیرواگیر